Budujesz dom i zastanawiasz się jaki typ konstrukcji dachowej wybrać? Nowoczesne, choć obecnie już bardzo popularnie rozwiązanie, czyli prefabrykowane wiązary dachowe czy tradycyjna więźba stosowana od setek lat. Nic dziwnego, dach to bez wątpienia jeden z najważniejszych elementów budynku, który ma być bezpieczny i trwały. Przeczytaj wpis i dowiedz się, co sprawdzi się lepiej w realizacji konstrukcji Twojego dachu.
Więźba tradycyjna i wiązary prefabrykowane - Czym są?
Zacznijmy od tego, jak rozróżnić te dwa typy drewnianych konstrukcji dachowych.
Tradycyjna konstrukcja dachowa
To konstrukcja złożona na budowie z pojedynczych elementów, najczęściej w postaci więźby krokwiowo-jętkowej (budynki wąskie, szerokości do ok. 6-7 m) lub płatwiowo-kleszczowej.
Rys.1 więźba tradycyjna dwuspadowa – układ jętkowy ze stropem żelbetowym
Rys. 2 Więźba tradycyjna dwuspadowa – układ płatwiowo-kleszczowy ze stropem żelbetowym
Prefabrykowane wiązary dachowe
Wiązary prefabrykowane to gotowe kratownice, które nie tylko stanowią oparcie dla pokrycia dachowego, ale także zastępują strop w budynku.
Rys. 3 Konstrukcja dachowa dwuspadowa z wiązarów prefabrykowanych
Przykłady naszych realizacji znajdziesz poniżej:
- Więźba tradycja: https://lechnar.pl/realizacja-rozewo-konstrukcja-tradycyjna/
- Wiązary: https://lechnar.pl/realizacja-dolaszewo-wiazary-prefabrykowane/
Potrafisz już rozróżnić typy konstrukcji, ale nadal nie wiesz, co jest lepsze?
Nie ma tutaj jednoznacznej odpowiedzi. Wszystko zależy od indywidualnych potrzeb i wybranego projektu. Poniżej wyjaśniamy różnice pomiędzy wiązarami a więźbą tradycyjną.
Wiązary czy więźba - Co wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji?
Przy wyborze optymalnego rozwiązania na konstrukcję dachu należy wziąć pod uwagę 7 elementów. Dotyczą one m.in.: czasu realizacji, rodzaju drewna konstrukcyjnego, aranżacji przestrzeni w domu tj. na poddaszu, korzystnej ceny materiałów, obliczeń konstrukcyjnych, a także kosztów całej budowy.
Poniżej przedstawiamy je po kolei i wskazujemy konkretne dane, które ułatwią Ci podjęcie decyzji, którą opcję wybrać – więźba tradycyjna czy wiązary.
Drewno na konstrukcję dachu
Drewno klasy C24 to oznaczenie, które najczęściej można spotkać w projektach więźby dachowej. Klasa drewna określa właściwości wytrzymałościowe danego elementu drewnianego. Poza odpowiednią wytrzymałością równie ważna jest wilgotność drewna.
To powinno być wysuszone, a dodatkowo czterostronnie strugane co znacznie zmniejsza ryzyko pęknięć, ugięć, pojawiania się pleśni czy różnych szkodników.
Tarcica odpowiedniej klasy, suszona, strugana – tak powinien wyglądać materiał na więźbę dachową.
A jak to wygląda w praktyce?
Jeżeli wybierzesz opcję w postaci prefabrykowanych wiązarów dachowych łączonych na płytki kolczaste, to w zasadzie możesz mieć pewność, że użyte drewno do realizacji całej konstrukcji będzie odpowiedniej jakości. Do produkcji wiązarów wykorzystuje się najczęściej drewno skandynawskie o grubości 45 mm lub 60 mm. Zastosowanie mokrego drewna przy połączeniach na płytki kolczaste byłoby bardzo niebezpieczną praktyką.
W przypadku tradycyjnej więźby sprawa nie wygląda już tak kolorowo.
Mimo konieczności stosowania drewna suszonego i struganego klasy C24 standardem na polskim rynku jest korzystanie z mokrego drewna, bez strugania, a często nawet bez określonej klasy wytrzymałości.
Zachowanie takiego drewna jest mniej przewidywalne, jego wytrzymałość niższa, a podatność na rozwój pleśni i grzybów zdecydowanie wyższa.
Jeżeli korzystasz z drewna mokrego tzn. bez kontroli wilgotności, zadbaj przynajmniej o to, aby tartak przekazał ci certyfikat potwierdzający klasę tarcicy. W przeciwnym wypadku istnieje duże ryzyko, że kierownik odmówi odbioru konstrukcji.
Oczywiście, w przypadku więźby tradycyjnej możesz, a nawet powinieneś zdecydować się na wybór certyfikowanego drewna KVH, które będzie spełniało wszystkie wymagania normowe i jego jakość będzie tak samo dobra, jak tego używanego do produkcji wiązarów prefabrykowanych.
Więcej o rodzajach drewna na dach i jego cenach przeczytasz tutaj:
Obliczenia i projekt konstrukcji dachowej
Każda konstrukcja dachowa powinna być podparta obliczeniami.
Kiedy mowa o tradycyjnej więźbie dachowej, cieśla wykonując ją bazuje na rysunkach konstrukcji z projektu budowlanego. Najczęściej nie ma problemu, aby znaleźć tam rzuty i przekroje więźby z zaznaczonymi rozmiarami poszczególnych elementów drewnianych, które zostały przeliczone przez projektanta. To, czego często brakuje w projektach, to informacje na temat połączeń tych elementów. W takich przypadkach ich jakość i wytrzymałość zależeć będzie tylko od doświadczenia i wiedzy cieśli oraz kierownika budowy, dlatego warto stawiać tylko na sprawdzonych wykonawców.
Zmiany w konstrukcji tradycyjnej najczęściej wymagałyby wsparcia projektanta lub kierownika budowy.
W przypadku wiązarów prefabrykowanych sytuacja z punktu widzenia inwestora jest łatwiejsza. To producent wiązarów przygotowuje projekt techniczny konstrukcji dachowej i w pełni odpowiada za jej wytrzymałość. Konstruktor sprawdza wytężenia elementów drewnianych, płytek kolczastych, a także dobiera złącza i łączniki do wszystkich pozostałych połączeń.
Projekt taki przygotowuje się nawet wtedy, kiedy takowy znajduje się już w projekcie budowlanym. Dobrze, aby był on też przygotowany na podstawie pomiarów wykonanych na budowie już po wymurowaniu budynku.
Taki schemat działania pozwala na dostosowanie konstrukcji do potrzeb nawet na etapie wykonawczym. Oczywiście projekt wiązarów nie może wprowadzać zmian istotnych do projektu, czyli przede wszystkim nie może zmieniać kubatury budynku.
Konstrukcja budynku pod wiązary kratowe i więźbę tradycyjną
Podstawowa różnica jest taka, że wybierając konstrukcję dachową, jako więźbę tradycyjną budynek musi posiadać także strop. Może być to strop monolityczny, gęstożebrowy, z płyt prefabrykowanych czy drewniany.
Nieważne, jaki rodzaj stropu wybierzesz, najczęściej będzie on wymagał dodatkowych podpór wewnętrznych w budynku, w postaci ścian nośnych lub podciągów. Dodatkowe ściany opierać się będą musiały na fundamentach, a to wszystko oczywiście wpłynie na koszt całej inwestycji.
Wiązary prefabrykowane spotykamy nie tylko na budynkach jednorodzinnych, ale także na halach czy marketach, gdzie odległości między ścianami mogą sięgać 25-30 metrów.
W związku z tym przy budynkach jednorodzinnych prawie zawsze do podparcia wiązarów wystarczą wyłącznie ściany zewnętrzne. Czasem ekonomicznie uzasadnione jest dodanie dodatkowej podpory, ale to należy rozważać już indywidualnie dla każdego projektu.
Jedno jest pewne. Wiązary prefabrykowane wymagają mniej podpór wewnętrznych niż konstrukcje tradycyjne.
Poddasze - użytkowe, czy nieużytkowe?
Czytając poprzednie podpunkty, możesz mieć wrażenie, że wszystko przemawia za konstrukcją z prefabrykowanych wiązarów dachowych. Dochodzimy jednak do miejsca, w którym dowiesz się jaki rodzaj budynku dyskwalifikuje możliwość wykonania wiązarów.
Każdy, kto chce wybudować własny dom, stanie przed wyborem: poddasze nieużytkowe czy poddasze użytkowe.
Rodzaj poddasza może mieć decydujący wpływ na to, którą technologię wykonania konstrukcji dachowej wybrać.
Poddasze nieużytkowe, czyli takie, które nie posiada funkcji mieszkalnej, ale nie wyklucza możliwości zrobienia na nim strychu, do przechowywania rzadziej używanych rzeczy.
Ten rodzaj poddasza występuje w domach parterowych lub piętrowych (z pełnym piętrem, bez skosów na suficie). W tym przypadku można zastosować oba typu konstrukcji dachowej, jednak w zdecydowanej większości przypadków, lepszą opcją będzie konstrukcja z prefabrykowanych wiązarów dachowych.
Jeżeli planujesz na poddaszu zrobić dodatkowe pomieszczenia mieszkalne, powinieneś wybrać projekt z poddaszem użytkowym. Kiedy chcesz wykorzystać na poddaszu całą przestrzeń podłogi lub dużą jej część, to najlepszą opcją, jaką możesz wybrać, jest strop żelbetowy i tradycyjna więźba dachowa (Rys. 2).
Jeżeli jednak nie potrzebujesz wiele dodatkowego miejsca na poddaszu, ale planujesz wykonać tam dodatkowy pokój, wtedy wiązary nadal mogą być bardzo dobrym rozwiązaniem (Rys. 3). Pamiętaj jednak, że przy konstrukcji wiązarowej możliwe do wykorzystania będzie od ok. 20% do ok. 50% powierzchni podłogi poddasza.
Oczywiście można się starać zwiększać to poddasze w wiązarach, ale w pewnym momencie stanie się to nieopłacalne, a dodatkowo nigdy nie uzyskamy tam tyle miejsca co przy tradycyjnej konstrukcji dachowej.
Pamiętaj też, że jeżeli poddasze ma służyć w celach mieszkalnych, to strop żelbetowy będzie bardziej komfortowy w użytkowaniu niż strop drewniany.
Chcesz poznać opinię eksperta, co w Twoim przypadku sprawdzi się lepiej?
Kliknij w przycisk i skontaktuj się z nami:
Rodzaj dachu, kąt nachylenia
Dach dwuspadowy, czterospadowy, wielospadowy? Dach na planie prostokąta, litery L, litery H, litery T?
Na każdym z tych typów można zastosować tradycyjną więźbę dachową lub wiązary prefabrykowane. Poziom skomplikowania dachu ma jednak wpływ na wybór technologii. Przy mocno skomplikowanych dachach częściej spotykamy tradycyjną więźbę dachową. Wynika to z faktu, że takie dachy najczęściej zawierają wiele lukarn tj. jaskółka, bawole oko, a takie elementy stosuje się na budynkach z poddaszami użytkowymi. W ten sposób wracamy do wcześniejszego podpunktu.
Podobnie sytuacja ma się w przypadku kąta nachylenia dachu. Wiązary i konstrukcję tradycyjną można zrobić, zachowując jego dowolność. W praktyce jednak dachy z dużymi kątami nachylenia (35-45 stopni) stosuje się na budynkach z poddaszami użytkowymi, dlatego częściej spotykamy tam konstrukcje tradycyjne.
Mniejsze kąty nachylenia (20-35 stopni) są za to bardzo często używane na budynkach parterowych, dlatego tam zazwyczaj wybiera się wiązary prefabrykowane.
Pamiętaj też, że zawsze możesz zdecydować się na połączenie obu tych rozwiązań. Na części z poddaszem użytkowym albo np. z sufitem katedralnym wykonaj konstrukcję tradycyjną, a na części nieużytkowej wiązary. Warto jednak całośc prac zlecić jednej ekipie montażowej, aby obie części dobrze się ze sobą zgrały.
Montaż, co pozwoli szybciej zrealizować projekt więźba tradycyjna czy wiązary?
Nasze doświadczenie pokazuje, że sam czas montażu konstrukcji dachowej nie różni się jakoś znacząco ze względu na wybór technologii.
Przy dobrej i zgranej ekipie ciesielskiej, montaż wiązarów trwa zazwyczaj od 1 do 3 dni roboczych, a montaż więźby tradycyjnej ok. 1-2 dni dłużej. Przy konstrukcji tradycyjnej istnieje jednak większe ryzyko, że trafimy na niedoświadczoną grupę cieśli, która spędzi na budowie dużo więcej czasu.
Pamiętać należy, że do czasu wykonania więźby tradycyjnej, należy dodać też czas na wykonanie stropu. W przypadku stropów żelbetowych konieczne mogą być też dodatkowe przerwy technologiczne. To powoduje, że wybór wiązarów prefabrykowanych przyśpieszy czas pracy na Twojej budowie nawet o kilka tygodni.
Więźba dachowa i wiązary dachowe prefabrykowane - Cena
Porównując ceny obu konstrukcji, należy pamiętać, aby do kosztów tradycyjnej więźby dachowej dodać także koszt wykonania stropu. Dodatkowo strop żelbetowy wymaga więcej podpór wewnętrznych, co także zwiększa cenę całej inwestycji. Z tego względu wiązary w przeważającej większości przypadków będą rozwiązaniem korzystniejszym cenowo.
Na rynku spotykamy sytuacje, w których klienci mogą otrzymać ofertę tańszą w przypadku zastosowania stropu drewnianego i więźby tradycyjnej. Konstrukcja taka jednak najczęściej będzie posiadała dużo mniejszą wytrzymałość niż wiązary (może się zdarzyć, że nie będzie spełniała norm). Dodatkowo taka więźba zostanie wykonana z drewna mokrego, niecertyfikowanego.
Myśląc o cenie, powinniśmy też wspomnieć, że jeżeli zaczniemy rozpatrywać stosunek kosztu konstrukcji do ilości dodatkowej przestrzeni użytkowej, wtedy konstrukcja tradycyjna często będzie lepszym rozwiązaniem. Pytanie tylko, czy tej przestrzeni na poddaszu potrzebujemy.
Czy konstrukcję tradycyjną z projektu można zamienić na prefabrykowaną i odwrotnie?
Możesz się już domyślać, że w przypadku wprowadzenia wiązarów nie będzie z tym problemu. Wykonawca dachu wszystko przeliczy, przygotuje dokumentację techniczną i zamontuje takie wiązary. Często też wskaże możliwość usunięcia kilku podpór wewnętrznych, co zmniejszy koszty całej inwestycji.
Jeżeli jednak, zamiast wiązarów chcesz wprowadzić konstrukcję tradycyjną, to wtedy najprawdopodobniej konieczne będzie wcześniejsze zgłoszenie się do projektanta, aby taką konstrukcję przeliczył i przygotował jej dokumentację.
Należy bardzo uważać na zamianę konstrukcji wiązarowych, na tradycyjne, opierając się tylko na tym, co „na oko” zaprojektuje nam cieśla. Zawsze należy sprawdzić to obliczeniowo, a przynajmniej poprosić o ocenę tego rozwiązania przez projektanta.
Trzeba jeszcze przypomnieć, że konstrukcje wiązarowe wymagają mniej podpór wewnętrznych niż konstrukcje tradycyjne (często wystarczą ściany zewnętrzne). W związku z tym zamieniając wiązary na więźbę tradycyjną, możemy być zmuszeni do wykonania dodatkowych ścian nośnych lub wprowadzenia np. podciągów stalowych.
Czy wiązary prefabrykowane to dobra alternatywa dla tradycyjnej więźby - Podsumowanie
W starciu prefabrykowane wiązary dachowe kontra tradycyjna więźba dachowa nie ma zwycięzcy ani przegranego. Wybór technologii powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb mieszkańców danego budynku.
Za wiązarami przemawia spokój o jakość użytego drewna, mniejsza wymagana ilość ścian wewnętrznych, a także pewność, że konstrukcja zostanie dokładnie przeliczona przez producenta. To rozwiązanie najlepiej sprawdzi się na budynkach parterowych, ze strychem lub małym pokojem na poddaszu.
Jeżeli jednak potrzebujesz pełnej przestrzeni pod Twoim dachem i na poddaszu planujesz dużo pomieszczeń, wtedy lepszym rozwiązaniem będzie tradycyjna więźba dachowa. Warto pamiętać w tym wypadku o wyborze odpowiedniej jakości drewna, a także wykonawcy, który nie będzie miał problemu z doborem połączeń ciesielskich. Poniższa tabela pomoże Ci ocenić, która opcja będzie lepsza:
Wiązary prefabrykowane | Więźba tradycyjna | ||
Materiał | certyfikowana tarcica C24, suszona, strugana | > | świeże drewno z tartaku |
= | certyfikowana tarcica KVH, suszona, strugana | ||
Projekt konstrukcji | wykonany, przeliczony i sprawdzony każdorazowo przez producenta wiązarów | >= | wykonany przez zewnętrznego projektanta |
Konstrukcja budynku | wymagana mniejsza ilość podpór wewnętrznych, uproszczona konstrukcja budynku | > | często konieczne dodatkowe podparcia wewnętrzne w postaci ścian lub podciągów |
Poddasze | strych lub mały pokój na poddaszu | < | możliwość zagospodarowania całej przestrzeni poddasza |
Rodzaj dachu | możliwość wykonania na każdym rodzaju dachu | = | możliwość wykonania na każdym rodzaju dachu |
Czas montażu | ok. 1-3 dni robocze | > | ok. 2-5 dni roboczych + czas wykonania stropu |
Cena | strop i dach w jednym | = | osobno konstrukcja więźby dachowej i stropu |
